Του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία της Μαρίας Πουρνιά και της Νίκης Χατζοπούλου*
αναδημοσιευση
Όπως σε κάθε νομικό πρόσωπο, έτσι και στις ΙΚΕ είναι δυνατή η τήρηση δοσοληπτικού λογαριασμού μεταξύ εταιρείας και εταίρου, καθώς κάτι τέτοιο δεν απαγορεύεται από τη νομοθεσία, αρκεί να μη θίγονται δικαιώματα πιστωτών της εταιρείας. Στο παρόν άρθρο αναλύουμε τα γενικά χαρακτηριστικά του δοσοληπτικού λογαριασμού με ειδική αναφορά στην περίπτωση της ΙΚΕ. Επιλέξαμε να εστιάσουμε στην περίπτωση της ΙΚΕ καθώς οι προϋποθέσεις δανεισμού μετόχων της ΑΕ από την εταιρεία υπάγονται σε ειδικό καθεστώς και θα αναφερθούμε σε επόμενο άρθρο μας.
Τρεχούμενος δοσοληπτικός λογαριασμός – Χαρακτηριστικά
Ο τρεχούμενος (ή αλληλόχρεος) δοσοληπτικός λογαριασμός είναι η σύμβαση με την οποία δύο πρόσωπα (φυσικά ή νομικά), από τα οποία το ένα θα είναι οπωσδήποτε έμπορος, επειδή προβλέπουν ότι θα έχουν μεταξύ τους σειρά συναλλαγών, συμφωνούν όπως, οι αμοιβαίες πιστώσεις και οφειλές οι οποίες θα προκύψουν από τις συναλλαγές αυτές, μη ρυθμιστούν χωριστά, αλλά να μπουν σε ένα ενιαίο λογαριασμό, όπου θα χάνουν την ατομικότητά τους και θα αντικαθίστανται από τα κονδύλια των πιστώσεων ή των οφειλών για να καταλήξουν, κατά το κλείσιμο του λογαριασμού σε ένα μόνο απαιτητό και δικαστικά επιδιώξιμο υπόλοιπο.
Προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό ενός λογαριασμού ως τρεχούμενου δοσοληπτικού, είναι να εμφανίζει συνεχώς κίνηση όχι μόνο προς μία κατεύθυνση (χρέωση ή πίστωση), αλλά και προς τις δύο, ήτοι, πρέπει να παρουσιάζει όχι μόνο καταβολές αλλά και αναλήψεις. Συνεπώς, λογαριασμός συνεχώς πιστούμενος ή συνεχώς χρεούμενος κατά την διάρκεια της χρήσης, δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τρεχούμενος δοσοληπτικός.
Τα συμβαλλόμενα μέρη από τα οποία το ένα τουλάχιστον πρέπει να είναι έμπορος, θα τελούν για κάθε καταχωριζόμενη στο λογαριασμό πράξη, σε αντίστοιχη εναλλασσόμενη εκάστοτε θέση δανειστή και οφειλέτη. Συνεπώς δεν θεωρείται ως τρεχούμενος δοσοληπτικός λογαριασμός εκείνος που από το περιεχόμενό του προκύπτει ότι το ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη είναι πάντοτε πιστωτής και ουδέποτε οφειλέτης.
Ψηφιακό τέλος συναλλαγής
Σημειώνουμε ότι το τέλος χαρτοσήμου από 1.12.2024 αντικαταστάθηκε από το ψηφιακό τέλος συναλλαγής (ν. 5135/2024).
Οι λογαριασμοί που πληρούν τις ανωτέρω προϋποθέσεις, υπόκειτναι σε ψηφιακό τέλος συναλλαγής (πρώην τέλος χαρτοσήμου) 2% ή 3%, ανάλογα με την ιδιότητα των συμβαλλομένων, ήτοι, ανάλογα με τον χαρακτηρισμό της δανειακής πράξης ως σύμβασης εμπορικής ή αστικής.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 5135/2024 στους τρεχούμενους δοσοληπτικούς λογαριασμούς το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής υπολογίζεται για κάθε φορολογικό έτος επί του μεγαλύτερου ύψους του χρεωστικού ή πιστωτικού υπολοίπου κατά περίπτωση. Για τον υπολογισμό του υψηλότερου υπολοίπου του προηγούμενου εδαφίου λαμβάνονται υπόψη οι συναλλαγές του φορολογικού έτους εντός του οποίου διενεργήθηκαν, αφού αφαιρεθεί το χρεωστικό ή πιστωτικό υπόλοιπο που μεταφέρεται στον λογαριασμό από προηγούμενο φορολογικό έτος (αυτό ισχύει από 1.12.2024 και εξής καθώς υπό το προϊσχύον καθεστώς το μεταφερόμενο υπόλοιπο δοσοληπτικού λογαριασμού είχε τέλος χαρτοσήμου). Το επιβαλλόμενο Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής ανά φορολογικό έτος δεν υπερβαίνει το όριο που προβλέπεται στην παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 5135/2024 ("Το επιβαλλόμενο Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής ανά δάνειο δεν υπερβαίνει το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ.").
Για τον υπολογισμό του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής επί του δανειακού τρεχούμενου δοσοληπτικού λογαριασμού εφαρμόζεται συντελεστής δύο κόμμα σαράντα τοις εκατό (2,40%), εφόσον όλοι οι συμβαλλόμενοι είναι φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και ο δοσοληπτικός λογαριασμός λειτουργεί αποκλειστικά για σκοπούς που σχετίζονται με την επιχειρηματική τους δραστηριότητα ή τουλάχιστον ένας από τους συμβαλλόμενους ή συναλλασσόμενους είναι κεφαλαιουχική ή προσωπική εταιρεία που συστάθηκε στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή. Ο ίδιος συντελεστής εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις συναλλαγών σε τρεχούμενους δοσοληπτικούς λογαριασμούς μεταξύ κεφαλαιουχικής ή μη εταιρείας και των μετόχων ή εταίρων αυτής, κατά περίπτωση.
Ο δανειακός τρεχούμενος δοσοληπτικός λογαριασμός υπόκειται στα ανωτέρω κατά περίπτωση τέλη χαρτοσήμου με τη συνδρομή των εξής προϋποθέσεων, αθροιστικά λαμβανόμενων, ήτοι: α) από τη διακίνηση αυτού να προκύπτει διαδοχικά χρεωστικό ή πιστωτικό υπόλοιπο, κατά τη διάρκεια της χρήσης, λόγω της συνδρομής περισσοτέρων της μιας πράξεων. Θα πρέπει δηλαδή να μην εμφανίζει μόνο χρέωση ή μόνο πίστωση, κατά τη διάρκεια της χρήσης και κάθε δε ένα από τα συμβαλλόμενα σ΄ αυτόν μέρη να είναι έναντι του άλλου, όχι μόνο και πάντοτε πιστωτής, αλλά και οφειλέτης, και β) να περιέχει μόνο χρηματικές δοσοληψίες από δάνεια και καταθέσεις χρημάτων.
Δοσοληπτικός λογαριασμός στις ΙΚΕ
Δεδομένου ότι από τις διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία των ΙΚΕ (ν. 4072/2012), δεν προκύπτει απαγόρευση σύναψης σύμβασης της ΙΚΕ με εταίρους της, είναι δυνατή η τήρηση δοσοληπτικού λογαριασμού, σύμφωνα με τα ανωτέρω. Σύμφωνα με το άρθρο 95 ου ν. 4072/2012 ορίζεται ότι: "Κάθε σύμβαση μεταξύ εταιρείας και των εταίρων ή του διαχειριστή πρέπει να καταγράφεται στο βιβλίο πρακτικών του άρθρου 66 με μέριμνα του διαχειριστή και να ανακοινώνεται σε όλους τους εταίρους μέσα σε ένα μήνα από τη σύναψή της. Αν η εταιρεία είναι μονοπρόσωπη, η καταγραφή αυτή αποτελεί προϋπόθεση του κύρους της σύμβασης, εκτός αν η σύμβαση αφορά τρέχουσες πράξεις που συνάπτονται υπό κανονικές συνθήκες". Απώτατο όριο αυτής της δυνατότητας είναι αφενός το να μη θίγονται δικαιώματα πιστωτών της εταιρείας και αφετέρου να μην συντρέχει περίπτωση τεχνητής διευθέτησης υπό την έννοια της απόκτησης φορολογικού πλεονεκτήματος από την καταστρατήγηση των υφιστάμενων διατάξεων.
Για τον υπολογισμό του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής επί του δανειακού τρεχούμενου δοσοληπτικού λογαριασμού στις ΙΚΕ εφαρμόζεται συντελεστής δύο κόμμα σαράντα τοις εκατό (2,40%), σύμφωνα με τα ανωτέρω οριζόμενα.
* O Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.
H Μαρία Πουρνιά είναι Senior Partner της Artion Α.Ε.
H Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος Παρ' Αρείω Πάγω LL.Μ. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.
